ԲԼՈԳ

Նա, ով ցանկանում է ուրախ ճանապարհորդել, պետք է թեթև ճանապարհորդի: – Անտուան դը Սենտ-Էքզյուպերի

Երբ նկատեք, անպայման իջե՛ք մեքենայից ու լուսանկարե՛ք, քանի դեռ անդարձ չեն վերացել: 

Բուն երկաթգծի կայարանը կարելի է դիտարկել որպես ժամանակի մեքենա, որը մեզ տեղափոխում է մի դարաշրջան, երբ արվեստը մեծ ազդեցություն ուներ առօրյա կյանքի վրա և հզոր գաղափարական գործիք էր ավտորիտար պետության ձեռքին:

Միկոյանների հուշարձանը վառ արտացոլում է մոդեռնիստական այն համոզմունքը, որ տեխնոլոգիական առաջընթացն ու ճարտարապետության ուժը կարող են ձևավորել ապագան:

Հուշարձանը միավորում է հայկական էկլեզիաստիկ և գոթական ճարտարապետության որոշ տարրեր, որոնք դրսևորվում են մոխրագույն տուֆ քարի և նեղ ու բարձր փորակների օգտագործման մեջ, որոնք սովորաբար հանդիպում են միջնադարյան ամրոցներում ու տաճարներում:

Նա, ով ցանկանում է ուրախ ճանապարհորդել, պետք է թեթև ճանապարհորդի: – Անտուան դը Սենտ-Էքզյուպերի

Երբ նկատեք, անպայման իջե՛ք մեքենայից ու լուսանկարե՛ք, քանի դեռ անդարձ չեն վերացել: 

Բուն երկաթգծի կայարանը կարելի է դիտարկել որպես ժամանակի մեքենա, որը մեզ տեղափոխում է մի դարաշրջան, երբ արվեստը մեծ ազդեցություն ուներ առօրյա կյանքի վրա և հզոր գաղափարական գործիք էր ավտորիտար պետության ձեռքին:

Միկոյանների հուշարձանը վառ արտացոլում է մոդեռնիստական այն համոզմունքը, որ տեխնոլոգիական առաջընթացն ու ճարտարապետության ուժը կարող են ձևավորել ապագան:

Հուշարձանը միավորում է հայկական էկլեզիաստիկ և գոթական ճարտարապետության որոշ տարրեր, որոնք դրսևորվում են մոխրագույն տուֆ քարի և նեղ ու բարձր փորակների օգտագործման մեջ, որոնք սովորաբար հանդիպում են միջնադարյան ամրոցներում ու տաճարներում:

Ամռան ամիսներին հայտնվելով Դեբեդի կիրճում՝ քայլեք մի փոքր զգույշ ու ուշադիր, քանի որ զմրուխտյա կանաչ դաշտերի, խիտ անտառների ու խրոխտ լեռների մեջ «խոնարհաբար թաքնված են» բազմագույն հատապտուղներ։

Այսպիսին է Դեպեդի կիճը՝ լի ավանդապատումներով, զարմանալի սովորույթներով, խորհրդավորությամբ, բայց միևնույն ժամանակ հայտնի իր պարզությամբ, անկեղծությամբ ու ջերմությամբ։

Ինչպես պատմամշակութային, այնպես էլ բնության գեղեցիկ վայրերին հասնելու համար Դեբեդի կիրճում կան մի շարք հայտնի և չբացահայտված արահետներ։ Այս արահետների մի մասը ներկայումս որոշակի ակտիվություն ունեն որպես զբոսաշրջային երթուղիներ, իսկ մի մասն էլ, թերևս, լայն մասսաների համար այդքան էլ հայտնի չեն։ 
Մենք կանդրադառնանք այդ երթուղիներից մի քանիսին։

Գաղտնիք չէ, որ աշխարհի բոլոր անկյուններում, կարելի է գտնել ինչ-որ կոնկրետ ուղղվածությամբ փողոցներ, բայց քչերը գիտեն, որ Վանաձորում մի ամբողջ հսկա թաղամաս խնամքով թաքցնում է սովետական ճամբարները՝ Արտեկը, Աստղիկը, Եղնիկը, Պիոներպալատը, Ծիծեռնակը …

Լոռու մարզի սրտում սողացող վիշապի պես ձգվում է Դեբեդի կիճը։ Ժայռերն ասես պաշտպանում են տեղի հինավուրց հուշարձանները, աշխատասեր ժողովրդին ու իր ավանդույթները, կիրճի հեքիաթներն ու լեգենդները:

Հայաստանի ամեն մի անկյունն ունի իրեն բնորոշ խոհանոցը, որը ձևավորվել է ավանդույթների հիման վրա և տեղական բարիքներով։ Լոռու ձորի բազմազան բուսականության շնորհիվ շրջանի խոհանոցը ունի իր ուրույն համն ու հոտը։

Եթե մի օր որոշեք Հայաստանը փորձառել անսովոր ուղիներով, անպայման հեծանիվով անցեք երկրի թեկուզ մի փոքր հատվածը։ Մենք՝ ճամփեքով ոգեշնչվող մի զույգ, սեպտեմբերին որոշեցինք հեծանվարշավ անել դեպի Դեբեդի կիրճ։

Դեբեդի կիրճն ու իր թավ անտառները, այնտեղ ծվարած հին եկեղեցիներից ու խաչքարերից զատ, հարուստ են նաև ժողովրդի կողմից պաշտամունքի վայր դարձած բնության հուշարձաններով։

Հայկական ճարտարապետության հիանալի օրինակներ, ցնցող արշավային արահետներ, եզակի թանգարաններ և նույնիսկ ռաֆթինգ․․․ Այս ամենը, և ոչ միայն, դարձնում են Դեբեդի կիրճը ճամփորդության համար կարևոր ուղղություններից մեկը:

Վանաձորից Դսեղ թեքվող խաչմերուկը ամայի էր, երբ իջանք մեր ավտոստոպ արած բեռնատարից։ Դսեղը այս խաչմերուկից մոտ յոթ կիլոմետր հեռավորության վրա էր՝ ծվարած բարձր սարահարթի վրա։