Համայնք

Մարց

Դեբեդի կիրճի գեղեցիկ և կոլորիտային բնակավայրերից է Մարց գյուղը։ Այն գտնվում է համանուն՝ Մարց գետի ափին, Քարինջ գյուղի հարևանությամբ։

Մարցի կենտրոնական հատվածում է գտնվում «Սուրբ Նշան» կիսավեր եկեղեցին։ Գյուղի շրջակայքով անցնելիս կարելի է հանդիպել խաչքարերի գեղեցիկ նմուշների։ Մասնավորապես «Ճգնավոր» հանդամասում կա թվով հինգ արձանագրություններով հարուստ խաչքարեր, որոնցից հատկապես աչքի է ընկնում 13-րդ դարով թվագրվող Ամենափրկիչ տիպի խաչքարը։

Գյուղից 5 կմ հյուսիս-արևելքում է գտնվում «Իգատակ» հանդամասը, որտեղ պահպանվում է անմշակ քարերով կառուցված «Սուրբ կիրակի» մատուռը։

Չնայած այն հանգամանքին, որ գյուղում չկան զբոսաշրջային ենթակառուցածքներ, գյուղն ունի էկոտուրիզմի կազմակերպման բոլոր նախադրյալները։
Այստեղ՝ հայտնի նկարիչ Փանոս Թերլեմեզյանը պատկերել է «Մարց գետի ափը» հայտնի կտավը։

Ի՞նչ տեսնել մոտակայքում

Դսեղի ծովեր (3.8 կմ)

Բարձրաքաշ Սբ․ Գրիգորի վանք (8.1 կմ)

Քոբայրի վանական համալիր (25.2 կմ)

Հ․ Թումանյանի տուն-թանգարան (7.8 կմ)

ՔՈԱՖ Սմարթ կենտրոն (12.9 կմ)

Քառասնից Մանկաց վանք (8․4 կմ)

Թումանյան

Դեբեդ գետի աջ ափին՝ ծովի մակերևույթից 810 մետր բարձրության վրա է գտնվում Թումանյան քաղաքը։ Այժմյան քաղաքի տարածքը հնում Մեծ Հայքի Գուգարք նահանգի Ձորափոր գավառի մասն էր կազմում։ Իսկ բուն բնակավայրը հիմնադրվել է 1926 թվականին և նախկինում կրել է Ձաղիձոր անունը։

Թումանյան է վերանվանվել 1951 թվականին` ի պատիվ ամենայն հայոց բանաստեղծ Հովհաննես Թումանյանի: Քաղաքի տարածքում գտնվող հրակայուն կավային ապարների հանքավայրի բազայի վրա կառուցվել է Թումանյանի հրակայուն աղյուսի գործարանը, որը գործում էր մինչև խորհրդային կարգերի փլուզումը:

Քաղաքի հեռավորությունը մայրաքաղաք Երևանից կազմում է մոտ 150 կմ, իսկ մարզկենտրոն Վանաձորից` մոտ 40 կմ: 2016 թվականի տվյալներով առկա բնակչության թիվը 1700-ից ավել է։ Կլիման այստեղ մերձարևադարձային է, ամառները չափավոր շոգ են, իսկ ձմեռները՝ մեղմ։

Թումանյան քաղաքում խորհրդային շրջանից մնացած գործարանների շենքերը, փոքրիկ տներն իրենց կոկիկ պարտեզներով յուրօրինակ քաղաքային միջավայր են ստեղծում։ Համայնքի տարածքում են գտնվում 13-14-րդ դարերի հուշարձաններ (եկեղեցիներ, ամրոցներ, խաչքարեր, գյուղատեղիներ), որոնցից թերևս ամենահայտնին Քոբայրի վանական համալիրն է, որը գտնվում է Դեբեդի կիրճի ձախ լանջին։

What's Nearby

Քոբայրի վանական համալիր (2.5 կմ)

Բարձրաքաշ Սբ․ Գրիգորի վանք (3 կմ ոտքով)

Հոռոմայրի վանք (18 կմ)

Հ․ Թումանյանի տուն-թանգարան (18.5 կմ)

ՔՈԱՖ Սմարթ կենտրոն (13 կմ)

Օձունի տաճար (16.5 կմ)

Դեբետ

Փամբակ գետի հովտում՝ մարզկենտրոն Վանաձորից 20-25 կմ հեռավորության վրա է գտնվում Դեբետ գյուղը, որը հիմնադրվել է 1857թվականին Մարց գյուղից այստեղ տեղափոխված բնակիչների կողմից։ Բնիկներից շատերի նախնիները այս գյուղ են գաղթել Արցախից՝ լեզգիական արշավանքներից հետո։ Բնակչության մի մասն էլ Արևմտյան Հայաստանից 1828-1831 թվականների գաղթականների ժառանգներն են։

Գյուղի համար ավանդական զբաղմունքներից է մեղվաբուծությունը, անասնապահությունը և ձկնորսությունը:

Գյուղի տարածքում են գտնվում XII-XIII դարերի խաչքարեր, այստեղ կան միջնադարյան եկեղեցու ավերակներ, երկու միջնադարյան գյուղատեղի։

Այժմ գյուղն արագորեն զարգանում է, քանի որ իր հարևանությամբ է գործում 2018 թվականին բացված ՔՈԱՖ ՍՄԱՐԹ ավանը, որը նաև գյուղի մեջ երեխաների խաղահրապարակ է կառուցել։ Գյուղի ներսում հյուրընկալության ենթակառուցվածներն են զարգանում հանձինս Չամիչ հյուրատան և Դեբեդ․Լայֆ քովորքինգ և համակեցության տան։