Թումանյան

Դեբեդ գետի աջ ափին՝ ծովի մակերևույթից 810 մետր բարձրության վրա է գտնվում Թումանյան քաղաքը։ Այժմյան քաղաքի տարածքը հնում Մեծ Հայքի Գուգարք նահանգի Ձորափոր գավառի մասն էր կազմում։ Իսկ բուն բնակավայրը հիմնադրվել է 1926 թվականին և նախկինում կրել է Ձաղիձոր անունը։

Թումանյան է վերանվանվել 1951 թվականին` ի պատիվ ամենայն հայոց բանաստեղծ Հովհաննես Թումանյանի: Քաղաքի տարածքում գտնվող հրակայուն կավային ապարների հանքավայրի բազայի վրա կառուցվել է Թումանյանի հրակայուն աղյուսի գործարանը, որը գործում էր մինչև խորհրդային կարգերի փլուզումը:

Քաղաքի հեռավորությունը մայրաքաղաք Երևանից կազմում է մոտ 150 կմ, իսկ մարզկենտրոն Վանաձորից` մոտ 40 կմ: 2016 թվականի տվյալներով առկա բնակչության թիվը 1700-ից ավել է։ Կլիման այստեղ մերձարևադարձային է, ամառները չափավոր շոգ են, իսկ ձմեռները՝ մեղմ։

Թումանյան քաղաքում խորհրդային շրջանից մնացած գործարանների շենքերը, փոքրիկ տներն իրենց կոկիկ պարտեզներով յուրօրինակ քաղաքային միջավայր են ստեղծում։ Համայնքի տարածքում են գտնվում 13-14-րդ դարերի հուշարձաններ (եկեղեցիներ, ամրոցներ, խաչքարեր, գյուղատեղիներ), որոնցից թերևս ամենահայտնին Քոբայրի վանական համալիրն է, որը գտնվում է Դեբեդի կիրճի ձախ լանջին։

What's Nearby

Քոբայրի վանական համալիր (2.5 կմ)
Բարձրաքաշ Սբ․ Գրիգորի վանք (3 կմ ոտքով)
Հոռոմայրի վանք (18 կմ)
Հ․ Թումանյանի տուն-թանգարան (18.5 կմ)
ՔՈԱՖ Սմարթ կենտրոն (13 կմ)
Օձունի տաճար (16.5 կմ)

Վանաձոր

Վանաձորը ՀՀ մեծությամբ երրորդ մեծ քաղաքն է, ունի մոտ 80,000 բնակչություն։ Քաղաքի հին անուններից են Ղարաքիլիսան (նշանակում է սև եկեղեցի, այն մինչ օրս կանգուն է), Կիրովականը (խորհրդային շրջանում կոմունիստ գործիչ Սերգեյ Կիրովի անունով) և իհարկե, անկախության օրոք ստացավ Վանաձոր անունը։ Խորհրդային շրջանում քաղաքը ողջ միությունում հայտնի է եղել իր քիմիական արտադրությամբ, իսկ այժմ քաղաքում վեր են խոյանում հիմնականում լքված հսկայական գործարանների ուրվականները։ Որոշ հին կառույցներում գործում են սննդի, թեթև և մեքենաշինական գործարաններ։

Վանաձորի միջով է անցնում դեռևս ցարական շրջանում կառուցված և Թիֆլիսի հետ կապող երկաթգիծը։ Քաղաքի հայկական նեո-կլասիկ ճարտարապետությունը՝ շրջակայքի կանաչ լեռների ֆոնին, ստեղծում է քաղաքային և առողջարանային գոտու միջավայր։ Երիտասարդների շրջանում Վանաձորը հայտնի է որպես Հայաստանի ռոք երաժշտության մայրաքաղաք․ այստեղից են Որդան Կարմիր, Լավ էլի, Քլոքեր և այլ հայտնի խմբերի երաժիշտները։ Այժմ քաղաքը զարգանում է նոր ուսումնական կենտրոնների, մշակութային և զբոսաշրջային ենթակառուցվածների ձևավորմամբ։

Ի՞նչ տեսնել Վանաձորում

Լոռի-Փամբակի երկրագիտական թանգարան
Թայիրովի ամառանոց
Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցի
Վանաձորի կերպարվեստի թանգարան
Վանաձորի շուկա
Ստեփան Զորյանի տուն-թանգարան

Ալավերդի

Ալավերդին քաղաքային բնակավայր է դարձել 1939թ.-ին: Քաղաքի վարչական տարածքի մեջ մտնում են Ալավերդին, Ակները, Սանահինը և Մադանը: Ալավերդին և նրա մերձակայքը բնակեցված են եղել դեռևս հին ժամանակներից։ Հայտնաբերված հնագիտական նյութերն ընդգրկում են պատմական համարյա բոլոր դարաշրջանները։

1931 թվին շինարարական աշխատանքների ժամանակ այստեղ գտել են պղնձե և բրոնզե առարկաներ, այդ թվում՝ աշխատանքային գործիքներ, զենքեր, զարդեր, որոնցից ամենահինը պղնձե կտցավոր կացինն է։ Այն թվագրվում է մ. թ. ա. 3-րդ հազարամյակի երկրորդ կեսով:

Հնագույն ժամանակներից ի վեր այստեղ իրականացվել է պղնձի հանույթ և մշակում: Պղնձարդյունաբերությունը բավական աշխուժացել է 18-րդ դարում, երբ Գյումուշխանեից այստեղ են եկել հույն հանքագործներ ու կառուցել Ալավերդու պղնձաձուլական գործարանը: Գործարանն ամբողջովին ավերվել է Աղա Մահմեդ խանի 1795թ.-ի արշավանքի ժամանակ:

1887թ.-ին Ալավերդու պղնձարդյունաբերության մեջ իշխող դիրք են ձեռք բերում ֆրանսիացիները, որոնք տեղադրում են նոր հնոցներ և վառարաններ, ստեղծում մանր պղնձաձուլարաններ: Պղնձի արտադրութունն Ալավերդու տնտեսության մեջ առանցքային դեր է խաղացել: Քաղաքի տնտեսական զարգացմանը նպաստել է նաև Թիֆլիս-Ալեքսանդրապոլ (ներկայիս Գյումրի) երկաթուղու կառուցումը:

Ալավերդին աչքի է ընկնում պատմական և ճարտարապետական հուշարձանների առատությամբ: Համայնքի տարածքը հարուստ է պատմամշակութային արժեք ներկայացնող հուշարձաններով: Դրանց մեջ են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում ներառված Սանահինի վանական համալիրը և Սանահինի պատմական կամուրջը: Սանահինի վանական համալիրի առաջին՝ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին կառուցվել է 10-րդ դարի 30-40-ական թվականներին Աբաս Ա Բագրատունի թագավորի օրոք, իսկ 12-րդ դարի վերջին Դեբեդ գետի վրա կառուցվել է Սանահինի նշանավոր կամուրջը, որով անցնում է վանք տանող ճանապարհը:

Ի՞նչ տեսնել Ալավերդիում

Սանահինի վանական համալիր
Սանահինի կամուրջ
Ալավերդու պատկերասրահ
Միկոյան եղբայրների թանգարան